Embedded Files
Inleiding
In België, in het mooie plaatsje Recht, dat in de gemeente van Sankt Vith en in de provincie Luik ligt, en waar bijna alle bewoners tweetalig zijn, en dus Frans en Duits spreken, en een mooie oude kerk uit de 18e eeuw bezit. Daar vind je een blauwsteenmijn die in gebruik is geweest van de 17e eeuw tot aan de 20e eeuw. Een van de vele redenen om de mijn te bezoeken is dat het heel leerzaam is, bijvoorbeeld omdat je veel leert over de geschiedenis van handel in België. Je snapt ook nog eens na je bezoek hoe leisteen ontstaat en gedolven werd. En je leert natuurlijk ook over de omstandigheden waarin de arbeiders werkten in die tijd onder de grond. Je komt ook veel te weten over leisteenwinning en de mijn is heel mooi, dus het is zeker geen straf om de mijn te bezoeken.
Vorming van leisteen
Lei is een metamorf gesteente, dat wil betekent dat het een gesteente is dat door de natuur doormiddel van druk of hitte is omgevormd. Een van de belangrijkste eigenschappen van leisteen is dat het makkelijk tot dunne platen te splijten is. Dat komt dus door dat het samengeperst is. Onder een microscoop kan je zien dat lei bestaat uit zeer fijne korreltjes die kwarts, glimmer en chloriet worden genoemd. Dit zijn mineralen, de bouwstoffen voor een gesteente. Door metamorfose zijn de mineralen samen een nieuwe gesteente geworden. Leisteen is dus metamorf gesteente, dat wil zeggen dat het uit andere gesteente is ontstaan.
Maar hoe wordt leisteen nou leisteen? De stelling dat lei door de natuur is gebakken is eigenlijk helemaal zo gek nog niet. Honderden miljoenen jaren geleden werd de klei waaruit de lei is ontstaan afgezet door rivieren. De aardkorst was nog onrustig, er veranderde heel veel op de aarde. Oerzeeën kwamen en gingen. De klei bezonk in de loop van miljoenen jaren. Hierdoor kwam er nog een laag op de bepaalde plekken op de aarde, het werd sedimentgesteente. Doordat van binnen uit de aarde, aardlagen flink tegen elkaar aan werden gedrukt en deze hierdoor ombogen ontstond er een geweldige druk en een zeer hoge temperatuur. Dit zorgde voor de metamorfose, de omvorming. Dus de kleisteen, het sedimentgesteente is gemetamorfoseerd en daar kreeg je leisteen van. Er kwamen nieuwe mineralen. Hierdoor ontstond ook de zogenaamde druksplijting. Hierdoor komt het dat je lei gemakkelijk tot dunne platen kunt splijten.
Een verband tussen de vorming van de Ardennen en leisteen is dat de vorming van allebei eigenlijk het zelfde is. Bij de Ardennen gebeurde ongeveer hetzelfde, maar doordat miljoenen jaren geleden Afrika tegen Europa een duwde, zijn er daardoor heuvels ontstaan en zijn daarop planten gaan groeien en zijn de bossen in de Ardennen ontstaan. Dit komt dus ook door grootte druk.
De winning van leisteen
Overal in de wereld heb je leisteenmijnen. De meest bekende en grootte groeves liggen in Engeland, Spanje, en Noorwegen. Je kan leisteen winnen door de lei laag de breken met explosieven of je zaagt stukken leisteen in horizontale stukken. Leisteen werd oorspronkelijk met dagbouw gewonnen. Dagbouw is een vorm van mijnbouw, waarbij de grondstoffen in een groeve aan de oppervlakte worden afgegraven. Het nadeel hiervan is dat de aantasting van het landschap bij deze manier van winning heel groot is. Veel groter dan bij een ondergrondse mijn. Nu doen ze het vaker in een schachtbouw. Dat is mijnbouw met ondergrondse tunnels die met houten constructies sterk gemaakt worden, zodat ze niet instorten. Bij de leiwinning ontstaan er eerst grote blokken. Deze worden naar een grootte centrale productiehal gebracht, waar de leistenen in blokken worden gezaagd en met de hand of met een hamer worden gespleten. Na het splijten wordt er een waterrand aan de lei gemaakt. Het maken van leisteen is dus gedeeltelijk door machines overgenomen, maar het is toch nog een arbeidsintensief proces, dat veel vakmanschap vereist. Leisteen wordt heel vaak gebruikt voor daken. Met leisteen worden de dakpannen gemaakt en daken bedekt, je kan de dakpannen van leisteen op heel veel verschillende manieren bewerken en plaatsen. Ook worden er van leisteen dingen in je huis gemaakt zoals bijvoorbeeld vensterbanken. Het word ook gebruikt voor een onderlaag bij een professionele biljarttafels. Ook worden er schuilplaatsen voor vissen van gemaakt in aquariums, omdat je door de vorm van leisteen goed beschermende schuilplaatsen kan maken. Je kan leisteen goed voor deze dingen gebruiken omdat het makkelijk in kleine plakjes te zagen en bewerken is. Het is ook niet waterdoorlatend en het is makkelijk te winnen en ziet er ook nog mooi uit. Doordat leisteen een beetje vettig is kan je het ook makkelijk schoonmaken.
De museummijn
Sinds 2016 is bij de Leisteenmijn in Recht Museum aangesloten, die verschillende producten en gereedschappen uit blauwsteen van Recht presenteert. Het museum is in drie thema’s ingedeeld: voorwerpen uit het kerkelijk domein, het huishoudelijk en uit de bouw. Er zijn veel dingen te zien in het museum, zoals verschillende grafstenen, een gootsteen, een deurboog en nog veel meer. Het museum is in 4 talen Frans, Duits, Engels, en Nederlands. In de mijn is een parcour van 800 meter lang waar je in de gigantische ruimtes kunt zien waar er in de mijn gewerkt is. Tijdens de rondleidingen leer over de geologische kenmerken van de berg en streek en over de gevaren van het werken in de mijn. Als je naar het museum gaat ben je er over 90 minuten, en heb je heel veel geleerd.
Google Sites
Report abuse